ALİ GÜREL - seferilik

İslam ilmihali(Vatan üç çeşittir)

1. "Vatan-ı aslî: asıl yurt" Bir insanın doğduğu veya evlendiği, yahut ta geçimini sağlamak için göçüp yerleştiği yer demektir.

2. "Vatan-ı ikamet: Bir insanın yerleşmek maksadı olmadan bir yerde en az onbeş gün veya daha fazla süre, geçici olarak kalmaya niyet ettiği yer demektir.

3. "Vatan-ı Süknâ: İnsanın onbeş gün dolmadan ayrılmak üzere bulunduğu yerdir.
Bir insan asıl vatanı olan doğduğu yerden geçimini sağlamak için bir başka yere yerleşirse, artık doğduğu yer kendisi için "vatan-ı aslî olmaktan çıkmış, onun vatan-ı aslîsi, yerleştiği ikinci yer olmuştur. Bu kimse, yerleşmiş olduğu yerden doğduğu yere gidecek olursa orada onbeş günden az kalmaya niyet etmesi halinde misafir sayılır.

Bunu bir örnekle açıklayalım:
Samsun'da doğup daha sonra Ankara'ya yerleşmiş olan bir kimse, herhangi bir sebeple doğduğu yer olan Samsun'a gittiği zaman burada onbeş günden az kalmaya niyet ederse, misafir sayılır ve dört rek'atli farz namazıarı iki rek'at kılar. Eğer onbeş gün veya daha fazla kalmaya niyet ederse burada kaldığı sürece namazları tam olarak kılması lazım gelir. Çünkü bir yerde en az onbeş gün kalmaya niyet eden kimse, "misafir" değil "mukîm" dir.

Vatan-ı aslî olarak yerleştiği yerde durum böyle değildir. Mesela, Samsun'dan Ankara'ya dönen bir kimse, yerleştiği yer olan Ankara'ya girmekle misafirlikten çıkmış olur ve namazları tam olarak kılar. Burada "mukîm" olmak için onbeş gün kalmaya niyet etmek şart değildir. Hatta sefer mesafesinde (90 kilometre) bir yolculuğa çıkıp ta herhangi bir iş için dönüp evine uğrayan kimse gene misafir olmaktan çıkar, o esnada evinde namaz kılacak olursa tam olarak kılar.

Bir kimse, vatan-ı aslîsi olan yerleştiği yerden 90 kilometre veya daha uzakta bir yere gidip orada en az onbeş gün kalsa, burası onun için vatan-ı ikamettir ve burada kaldığı müddetçe namazları tam kılar. Mesela; Ankara'da oturan bir kimse, onbeş gün kalmak üzere gittiği İstanbul'da namazlarını tam olarak kılar. Çünkü burası, kendisi için bir "vatan-ı ikamet" olmuştur. Daha sonra İstanbul'dan Edirne'ye gidip, orada onbeş gün kaldıktan sonra Ankara'ya dönerken tekrar İstanbul' a uğrarsa, burada onbeş günden az kaldığı sürece misafir sayılır ve dört rek'atli farz namazları iki rek'at kılar. Çünkü daha önce vatan-ı ikamet olarak onbeş gün kaldığı İstanbul, oradan ayrılmakla vatan-ı ikamet olmaktan çıkmıştır. Oraya tekrar gelen kimse yeniden onbeş gün kalmaya niyet etmedikçe misafirdir, dört rek' atli farzları iki rek' at kılar.

İstanbul'da bir iş için onbeş gün kalıp oradan Bursa'ya giderken 90 kilometre yol almadan İstanbul'a dönse, o esnada kılacağı namazı iki rek'at kılar.

Bir yerde onbeş gün veya daha fazla kalmaya niyet eden göçebeler, kondukları yerde kaldıkları müddet "mukîm" dirler, yani misafir değildirler. Bu gibi insanlar 90 kilometrelik bir mesafe yolculuğa niyet etmedikçe bir otlaktan başka bir otlağa, bir sudan başka bir su yanına göçmekle misafir olmazlar.
Ancak yazın konakladığı bir yerden kış mevsiminde barınacağı başka bir yere göçmeyi niyet eder ve aradaki mesafe 90 kilometre veya daha fazla olursa yol boyunca misafir sayılırlar.

İki yerde birden ikamet olmaz. Meselâ; bir kimse gündüz bir yerde çalışıp, geceleri başka bir yerde kalsa, onun ikamet yeri geceleyin kaldığı yerdir. Gündüzleri çalıştığı yere gitmekle misafir olmaz.

Zilhicce'den önce Mekke'ye gelen kimse, Arafat'a çıkış gününe, 15 gün veya daha fazla bir süre kalmış ise, mukim olur. Bu kimse Arafat'a çıkmakla ikameti bozulmaz. Mekke' de de Arafat ve Mina' da da namazları tam olarak kılar.

Zilhicce'nin başında Mekke'ye gelen kimse, Arafat'a çıkılacağı Terviye gününe, 15 günden az bir süre kaldığı için, misafir sayılır. çünkü bu kimse Mekke'de 15 gün kalmamaktadır. Misafirliğin kalkması için Mekke'de 15 gün, kalınması gerekir.

Bir iş için gittiği yerde önceden kaç gün kalacağına karar veremeyen kimse, bugün yarın derken orada onbeş günden fazla, hatta aylarca kalsa bile yine misafirdir.

Bir gemi, kaptan için yerleşilen bir yer sayılmadığından, kaptan bununla yolculuk yaptığı müddetçe misafir sayılır.

Kendi başına karar vermeye yetkili olmayıp, başkasına bağlı olan kimse, gittiği yerde ikamete niyet edemez. Meselâ; bir yerde ne kadar kalınacağına komutan karar verdiği için, emrindeki asker ona göre hareket eder, kendi başına mukim veya misafir olmaya niyet edemez. İşveren ile işçi, öğretmen ile öğrencilerin durumu da böyledir. Düşman ülkesine giren asker ile yurt içinde devlete isyan edenleri kuşatan asker, bulundukları yerde onbeş günden fazla kalmaya karar verseler bile seferî hükümlere tabidirler.

Kişi yukarıdaki anlatıldığı gibi seferi se ve de kurban bayramı kurban kesme durumu var ise seferi olana kurban vacip değildir. Seferi olduğu halde kurban keserse nafile ibadet etmiş olur ve nafile sevabına nail olur. Şurası çok çok önemlidir ki seferi olduğu yerde kurbanını nafile de olsa keseceğim der keser ve asıl memleketine bayramın üçüncü günü akşam namazından evvel döner ise o zaman seferlikte kurban kesip kesmediğine bakılmaksızın durumu iyi ise kurban kesmesi vacip olur.

Seferilik ve kurban

Sual: Evli olup ailesiyle beraber gurbette bulunduğu şehirde uzun yıllar bulunsa ve fakat ömür boyu yerleşmeyi düşünmese, buradan doğup evlendiği yere bayramlarda 15 günden az süreyle gidip orada kurban kesse kesilen kurbanlar vacib kurban olur mu?
CEVAP
Bir günlüğüne de gitse vatan-ı aslisinde mukim olur, kestiği kurban vacib olur.

Sual: Birçok insan Kurban bayramlarında memleketine gidip kurban kesiyor. Bunlar bilerek veya bilmeyerek yaşadıkları şehre yerleşmeye niyet etmişse ve bayram vesilesiyle gittikleri memleketlerinde kurban kesseler vacib olan kurban borcundan kurtulmuş olurlar mı?
CEVAP
Sefere gidene zaten kurban vacib olmuyor, kesmesi iyi olur. Kesmese de günah olmaz.

Sual: Vatan-ı aslimiz İstanbul’dur. Hanımım nisap miktarı mala sahip olduğu için kurban kesmesi vacip. Bayramda Tekirdağ’a gidiyoruz. Tekirdağ’da birisine kurban için vekalet verdik; fakat Tekirdağ’da seferi oluyoruz. Vacib sevabı almak için ne yapmak gerekir?
CEVAP
Tekirdağ’da kurban kesilirken İstanbul’da bulunursanız, yani mukim olursanız kurban vacib olur. Telefonla öğrenirsiniz. Kestik derlerse buradan hareket edersiniz.

Sual: Seferde olan zengin, kurban bayramının üçüncü günü vatan-ı aslisinin içinden transit geçse kurban kesmesi vacib olur mu?
CEVAP
Şehir küçük ise, içinden geçiyorsa vacib olur. Büyük şehir ise, evleriyle çevre yolu arasında mezarlık, fabrika, kışla, ırmak, deniz, harman yeri, futbol sahası gibi yerler varsa, o zaman vatan-ı aslisine girmemiş olur, vacib olmaz.

Sual: Namazda Maliki’yi taklit eden bir zengin, 11 gün kaldığı yerde kurban kesmesi gerekir mi?
CEVAP
Kurban için taklit edilmiyor. 11 gün kalan Hanefi’de seferi olur, kurban kesmesi gerekmez.

Sual: Bir zengin, bayramın ilk günü kurban kesmeden sefere çıksa günaha girer mi?
CEVAP
Hayır.

Sual: Bir zengin, kurban kesmek niyetiyle bir koyun satın aldıktan sonra, sefere çıksa ve bayramın üçüncü günü de seferde olsa, vekâlet verip o koyunu kestirmesi gerekir mi?
CEVAP
Kestirmesi gerekmez, yani seferde olduğu için kurban kesmesi vacib olmaz ama alınmış bir kurbanı kesmek, nafile de olsa çok sevabdır, Sırattan geçirir. Bu bakımdan zengin olanın, sevabdan mahrum kalmamak için seferde de olsa kurban kesmesi iyi olur. Kendi kesemezse, kesen birine vekâlet verip kestirebilir.

Sual: Zengin, bayramın üçüncü günü, kurban kesmeden sefere çıkarsa, günaha girer mi?
CEVAP
Üçüncü günü kesmeden çıkarsa, üzerine vacib olduktan sonra çıktığı için günaha girer.Bedelini bir fakire altın olarak vermesi gerekir. Birinci veya ikinci günü çıksa idi kendisine vacib olmadan çıktığı için günah olmazdı.

Sual: Zengin, sefere çıkarken kurbanını kesmek için birini vekil etse, gittiği yerde mukim olsa, vekilin, kestiği hayvan vacib kurban olur mu?
CEVAP
Evet, vacib olur; çünkü zengin mukim olmuştur. Misafir olana bile kestirebilir.

Sual: Hacda kesilmesi gereken kurban, Türkiye'de kesilebilir mi?
CEVAP
Hacda 15 günden fazla kalan kimse, mukim olduğu için kendisine kurban kesmesi vacib olur. Mukim olan kimse, bayram kurbanını kestirmek üzere telefonla Türkiye'deki bir yakınına vekâlet verip kestirebilir. Fakat şükür kurbanının, Harem’de kesilmesi gerekir, vekâletle Türkiye’de kestirilemez.

Sual: İstanbul’a temelli yerleştik. Bayramda memleketim olan Anadolu'ya gidip orada kurban kesmemde mahzur var mıdır?
CEVAP
Hiç mahzuru yoktur. İstanbul’a temelli yerleşmekle memleket, vatan-ı asli olmaktan çıkar. 15 günden az kalmak üzere memleketine gidince orada seferi olursunuz. Seferde, kurban kesmek gerekmez. Kesilirse sevab olur.

Sual: Bayramın birinci veya ikinci günü kurbanını kesip sefere çıkan, vacib sevabı alır mı? Üçüncü günü seferden dönenin, tekrar kurban kesmesi gerekir mi?
CEVAP
Bayramın birinci veya ikinci günü kurbanını kesip sefere çıkarsa, vacib sevabı alır. Üçüncü günü seferden dönene, artık tekrar kurban kesmek gerekmez.

Sual: Kurban kesmeden sefere çıkan ve bayramın üçüncü günü memleketine gelen zengin kurban keser mi?
CEVAP
Kurban kesmeden sefere çıkan zenginin, seferde iken kurban kesmiş olsa bile, üçüncü günü mukim olunca, tekrar kesmesi vaciptir. Sefede kestiği nafile olur.

Sual: Vatan-ı aslim İstanbul’dur. Fakat bir seneyi aşkın bir zamandır yurt dışında yaşıyorum. Birkaç yıl daha kalacağım. Kurban bayramı için İstanbul’a gideceğim.10 gün kalmayı planlıyorum. Bu durumda İstanbul’da seferi miyim, kurban kesmem vacib mi?
CEVAP
Vatan-ı aslide bir saat bile kalan seferi olmaz. Kurban kesmek vacib olur.

Sual: İstanbul’da oturuyorum. Her yıl bayramda memleketim olan Kayseri’ye gidip kurban kesiyorum. Bir mahzuru oluyor mu?
CEVAP
Kayseri vatan-ı asliniz ise, bir günlük için de gidilse mukim olursunuz ve kurban kesmeniz vacip olur. Eğer İstanbul’a temelli yerleşmişseniz, Kayseri vatan-ı asli olmaktan çıkar. Gittiğinizde seferi oluyorsanız kurban kesmek gerekmez. Şayet keserseniz çok sevap alırsınız.

Sual: Seferi olan vekil, vekâleten kurban kesebilir mi?
CEVAP
Evet. Vekilin seferi olmasının önemi yok.